Welsh Journals

Fílachiau Y DARLUNIAU Gwnaed y darluniau ar gyfer yr ysgrif ar Ddau Gapel gan Mrs. Elsie Thomas, priod yr awdur. Mae'r ddau lun sy'n darluniadu penill- ion gan Gwenallt yn f laenffrwyth llyfr gan yr artist, Mr. E. Meirion Roberts, y Bala, ar "Cymru Gwenallt' a gyhoeddir cyn hir gan Wasg yr Arad'. ADRODDIAD Y GWEITHGOR Anfoddhaol o safbwynt iaith a diwyll- iant Cymru yw adroddiad y Gweithgor ar weinyddiad addysg Gymreig. Rhyw fath o atodiad i gynllun addysg ar gyfer Lloegr yw, ac nid cynllun yn seiliedig ar yr ang- en i ddatblygu bywyd Cymreig llawn yng Nghymru, megis y bydd cyfundrefn add- ysg y Wladwriaeth yn darpar ar gyfer bywyd Seisnig llawn yn Lloegr. Nid â'r adroddiad ymhellach nag argymell "cadw golwg parhans" .ar faterion sydd a wnel- ont â "chadw a meithrin traddodiadau gorau Cymru." Nid oes dim yn yr ar- gymhellion i rwystro unrhyw bwyligor addysg Cymreig nac unrhyw brifathro ysgol yng Nghymru rhag rhoddi lle teil- wng, er enghraifft, i'r iaith Gymraeg yn ein hysgolion. FFINIAU LLYWODRAETH LEOL Mewn gwlad lle v mae'r boblogaeth yn uchel fel yn Lloegr gellir yn hawdd fab- wysìadu egwyddor adroddiad y Comisiwn Ffiniau Llywodraeth Leol, sef y dylai fod lleiafswm poblogaeth o 200,000 mcwn sir cyn y gellir gweinyddiad effeithiol. Ar wahan i Sir Forgannwg lle y mae'r boblogaeth yn fwy nag y dylai fod, megis y mae poblogaeth y rhan fwyaf o siroedd eraill Cymru'n llai nag y dylai fod, mae cymhwyso'r egwyddor hon yng Nghymru yn golygu, fel yr argymhellir yn yr ad- roddiad, ffurfìo unedau llywodraeth leol rhanbarthol, mawrion, a bydd "gwrth- daro rhwng effeithiolrwydd a chyfleustra" -peth a gydnebydd yr adroddiad, yn amlwg o ganlyniad. Mae'n sicr hefyd, pe mabwysiedid ar- gymhellion yr adroddiad, y byddai natur leol llywodaeth leol yng Nghymru yn mynd i golli. Mae'n eglur fod ar Gymru angen rhyw fethod o baratoi a gweithredu cynlluniau cynhwysfawT ar gyfer yr holl wlad, ac ni ellir hynny, i'n tyb ni, heb awdurdod canöl effeithiol. Ag awdurdod canol o'r fath yng Nghymru gellid yn hawdd ddi- ogelu natur leol gweinyddiad effeithiol, oherwydd yn un peth byddai cael llywodr- aeth ganol yn foddion i gynnal cydbwys- edd drwy'r wlad oll rhwng poblogaeth a bywoliaeth ym mhob sir. O'r braidd y gellir cynllunio'n gymwys ar gyfer cyfanswm "rhanhau" o wlad heb blanio hefyd ar ei chyfer fel "cyfan," a barnwn felíy fod diwygio da ar lywodr- aeth a gweinyddiaeth yng Nghymru. yn galw am fwy nag ystyried problem llyw- odraeth leol yn annibynnol ar les y gen- edI fel cvfangòrff. LLYWGORFF YR EGLWYS Yng nghvfarfod diwethaf Llywgorff yr E?lwvs yng Nghymru pasiwyd trwy fwy- afrif mawr v cvnigiad i geisio cynrych- iolaeth i gvrff Cristnogol Cymru yn Nhy'r Arglwvddi. os bydd ad-drefnu ar y Tŷ hwnnw. Methu a wnaeth penderfyniád ar- all i chwifio Baner Dewi Sant yn hytrach