Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

dystiolaeth i'r golwg yn ffrae Sion Dafydd Rhys a'r puteiniwr o esgob, Marmaduke Middleton, yn 1593. Fe gydymffurfiodd Sion Dafydd Rhys yn y pen-draw, ac fe ddaeth yr argraffu i ben. Yn anffodus ni wyddys pa lyfrau a argraffwyd ar y wasg hon, ond mae Dr. Gruffydd yn dyfalu yn ddiddorol iawn. Yr ymgais ola i sefydlu gwasg ar gyfer y Cymry oedd honno yn 1590 gan William Hanmer mewn 'Ogof ger y Park' yn rhywle ar y ffin rhwng sir y Fflint a sir Amwythig. Aflwyddiannus oedd hon, fel y ddwy wasg arall. Gresyn na fyddai'r athro wedi trafod y pwnc anodd, paham na fu mwy o lwyddiant i'r ymgais Gatholig? Pam na fyddai neb wedi bwrw iddi o ddifri yn 1560 yn lie yn 1580? Pam na fyddai rhwy wasg wedi gweithio yng nghysgod Herbertiaid Raglan? Ond efallai mai y peth mwya trawiadol ydyw'r agwedd newydd ar fywyd amryddawn Sion Dafydd Rhys, a'r ffordd y mae ysgolheictod ddiweddar yn ei ddangos yn gawr o ddyn, yn cyhoeddi yn yr Eidal, yn dyfalbarhau gydair beirdd a'r pregethwyr ym mhalas Abergwili, yn cyhoeddi llyfrau yn gudd ac yn agored, ac yn uno yn ei bersonoliaeth, fel y mae'r athro Gruffydd yn ei egluro, holl fudiadau mawrion y 16 ganrif. [Professor R. Geraint Gruffydd's inaugural lecture at Aberystwyth tracks down at least three little-known Catholic recusant secret presses in or near Wales during the reign of Queen Elizabeth. The first was in the cave at Rhiwledyn, near Llandudno, in 1587; the second was in the house of Dr. Sion Dafydd Rhys (Dr. John David) at Brecon in the 1580s and '90s, and the third was set up by one William Hanmer somewhere on the borders of Flintshire and Shropshire in 1590. The author's forte is perhaps a new valuation of the many-sided brilliance of Sion Dafydd Rhys, one of the leading figures of the Welsh Renaissance in Italy and Wales, one of the leading figures in Welsh Protestantism-as a member of his uncle Richard Davies's bardic country-house-party at Abergwili Palace-and one of the leading propagandist figures for a time of the Counter-Reformation in Wales. This lecture is both entertaining and exciting, although it leaves many questions unanswered.] PRYS MORGAN Swansea. THE WORKS OF SIR ROGER WILLIAMS. Edited by John X. Evans. Oxford University Press, 1972. Pp. cxlvi, 286, 5 plates. £ 7.50. Roger Williams, of the family of Penrhos in Monmouthshire, was one of the foremost professional soldiers of Elizabethan England. Beginning his military career in 1557 as page to the earl of Pembroke at St. Quentin, he served William of Orange in Thomas Morgan's regiment from 1572 to 1574. Then, when the regiment was disbanded, he thought it 'no disgrace for a poor gentleman that lives by wars' to change sides and enlist in Alva's Spanish army. In 1578 he joined Leicester's English forces, and served for many years in the Dutch war; was marshal of the horse in the army at Tilbury; took part in the Lisbon expedition in 1589 with Drake, Norris and the earl of Essex; and then performed distin- guished service with the English army sent to France to help Henry IV.