Welsh Journals

ddeall nid oes llawer o bris i'w roddi ar deimlad. Wedi argyhoeddi dyn o anghywirdeb ei farn, wedi dangos iddo gadernid gwirione ld y datguddiad Dwyfol, wedi egluro iddo resymoldeb dysgeidiaeth y Beibl, ao wedi profi colledigaeth foesol dyn a gwaredigaeth resymol a gogoneddus trwy ddysgu Orist,wedi hyn o11, bydd pob apêl at y teimlad yn rhwym o fod yn rhesymol, a'r bywyd ddynnotyi argyhoeddiad a ffydd yn gwbl gyson a'r athraw iae h,—o leiaf cyn belled ag y mae y sylfaen yn gadarn a rhesymol. I'r graddaa y mae "gwasanaeth" y sant yn rhasymol," i'r graddau hynny y mae yn gym-radwy gan Dduw Nid yw apêl it deimlad h=>b gadernid rheswm amgen maethu rhagrith a swcro pabyddiaeth gudd,-pellaf peth o fod yn amcan cyntaf y pregethwr ei hun, ond sicraf peth o fod yn ganlyniad y cyfryw bregethu. Anghof o siampl yr I-su all fod y pennaf reswm am hyn. WILLIAM GLYNNE. Middlesbrough. YMNEILLDUAETH EGLWYS LOEGR, YN CYNNWYS Adolygiad AR Y DDADL RHWNG CANON WILLIAMS, B.D., A GLANYSTWYTH A'R "FFURFIO EGLWYS." Gan y Parch. THOMAS HUGHES, 1s. 6ch. Y mae Mr. Hughes wedi gwneud gwasanaeth gwerthfawr i'w genedl wrth gyhoeddi y llyfr hwn. Mae yr honiadau mawrion on i cwbl ddisail a wneir yn barhaus gan ein cyfeillion o'r Eglwys Sefydledig am eu hawdurdod a'u huchafiaeth, ynghyd â'r dirmyg yr ymddengys eu bod yn ei ystyried fel yn rhan o'u crefydd i'w fwrw ar bawb, pa m r ffyddlon a sanctaidd bynnag, nad ydynt "yn dilyn gyda hwy," yn sicr yn galw am eu dynoethi ac anhawdd fuasai gwneud hynny yn gystal, yn neillduol mewn cylch mor gryno, ag y gwneir yn y llyfr hwn. A hyfryd yw ychwanegu fod y gwaith yn cael ei wneud yn berffaith deg, ac yn yr ysbryd mwyaf boneddigaidd. Os gall ein cyfeillion ddymchwelyd rhesymau Mr. Bughes. a dangos fod gwirionedd yn sail i'w haeriadau, bydded iddynt ar bob cyfrìf wneud hynny os amgen, ao os y cwbl a allant wneud ydyw ymffrostio pethau mawrion," a pharhiU i'n dirmygu a'n cablu ninnau fel Ymneillduwyr, wel, nid allwn fforddio dioddef hynny gyda thawelwch Mae llawer o'n darllenwyr yn cofio mai achlysur y trafod yma oedd gwaith y Canon Williams, fel golygydd yr "Haul," yn cymeryd ffurfiad y peth a elwir "Eglwys Rydd y Cymry," fel gwrthrych-wers i ddangos i'r Alethcdistiaid ac enwadau ereill Cymru wrthuni ffurfiad eu heglwysi. Yn ei olwg ef nid oedd y mudiad hwnnw ond y drwg ag y bu y Methodistiaid eu hunain yn euog o hono wedi dy od i glwydo yn ol i'w plith." Cymerodd ein diweddar gydwladwr teilwng a galluog, y diweddar Dr. John Hughes, Glanystwyth, golygcdd yr Eur- grawn," y mater i fyny a danghosodd fod y Canon, nid yn unig yn gwneud camddefnydd o'r ymadrodd "ffurfio Eglwys," ond ei fod hefyd yn "taflu cerrig at Ymneillduwyr o dy gwydr," gan fod ei Eglwys ef wedi ym- neillduo oddiwrth Eglwys Bhufaìn mor wirloneddol ag yr ymneillduoedd Ymneillduaeth oddiwrthi hithau." Mewn canlyniad, er mwyn goleuo y bobl y tybiai efe eu bod yn cael eu cidw dan y fath gaddug gan Glanystwyth a'i frodyr, fe ofynnodd y Canon am gael cyhoeddi nifer o erthyglau yn yr Eurgrawn." Gyda graslonrwydd sydd bron yn ddigyffelyb, fe ganiatawyd iddo le i bedair o erthyglau meithion ym misoedd cyntaf 1902, a llawn gyfleustra felly I argyhoeddi holl ddarllenwyr y cyhoeddiad hwnnw o ogoniant digyffelyb yr Eglw) s, ao anfad ddrygioni Ymneillduaeth. Fel y gallesid disgwyl, fe fwriadai Glanystwyth, wedi i'r Canon Williams felly gael cyfle teg i ddweyd ei holl chwedl, edrych dros y cyfan a rhoddi ei olygiadau ei hun. A diameu y buasai yn gwneud hynny yn feistrolgar a therfynol; ond er dirfawr ofid i gylch eang ag ydoedd yn mawrhau ei werthfawr wasanaeth yng ngwaith Crist, fe'i c.\merwyd ef adref. Dis- gynnodd y gwaith o ateb y Canon ar y Parch. Thomas Hughes, ao nid