Welsh Journals

CYMRU ÜDtDOE, sef Cefndir Hanes Cymru. Gan A. H. Williams, M.A., Prifathro yr Ysgol Sir, Rhuthun. ADDYSG. Gan W. Moses Williams, M.A., Athro Addysg Coleg y Gogledd, Bangor, a Warden Neuadd Reichel. Y WASG GYMRAEG. Gan E. Morgan Humŷhreys, M.A. GLO. Gan James Griffiths, A.S., Llanelli (Cyn-Lywydd Undeb Glowyr De Cymru). Pedair cyfrol gyntaf CYFRES JPOBUN, a gyhoeddir gan Wasg y Brython, Lerpwl, gyda'r Parchedig E. Tegla Davies, M.A., yn Olygydd iddi, yw'r llyfrau y rhoddir rhestr ohonynt uchod. Amrywiant ryw ychydig yn nifer y tudalennau sydd ynddynt: ceir dwy gyfrol yn 62 tud. a dwy arall yn 68 tud. Ond yr un yw pris pob un ohonynt, dau swllt. Y mae'n amlwg bod y pedwar gwr yr ymddiriedwyd iddynt ysgrifennu'r pedwar llyfr hyn, yn feistriaid ar eu gwaith, a gellir dywedyd hyn hefyd am y brodyr a'r chwaer a enwir fel awduriaid y cyfrolau eraill y disgwylir eu cyhoeddi yn y gyfres. Da oedd cychwyn gyda ffrwyth efrydiau Mr. A. H. Williams; gwyr llawer am ei waith fel hanesydd. Pedair pennod sydd i'r llyfr hwn ganddo: Cenedl a Chenedlaetholdeb y Cymry; Cefndir Hanes y Cymry; Sylwadau Cyffredinol; Epilog. Credwn y gellid efallai gael gwell teitl i'r drydedd bennod; ond ni ddylid namyn canmol v cynnwys drwyddo draw yn y bennod honno a'r ddwy a'i rhagflaena. Pedair pennod sydd hefyd i gyfrol yr Athro Moses Williams Y Gwreiddiau; Y Gyfundrefn; Y Cynllun Posibilrwydd y Dyfodol. Ceir yma lawer o hanes Addysg yng Nghymru er y flwyddyn 1870 a chyn hynny, heb anghofio ysgolion Gruffydd Jones o Landdowror; cawn hefyd hanes diwedd- arach y gyfundrefn Addysg yn ein gwlad, a golwg ar heddiw ac yfory. Cyfrol ddarllenadwy iawn a diddorol yw honno ar y Wasg Gymraeg, gan Mr. Morgan Humphreys, ychydig yn ysgafnach ei phwnc na'r ddwy arall. Braslun y gelwir hi yn y Rhagair; ond nid catalôg o gwbl mohoni, eithr un bennod ar bymtheg, heb deitl penodol i'r un ohonynt, a'r bennod olaf vn ein rhybuddio bod "dyfodol y genedl Gymreig yn dibynnu i raddau pell iawn ar ddyfodol ei gwasg." Ac meddir ymhellach, Neges yr hyn a ddy- wedwyd am y wasg Gymraeg yma ydyw mai un ffordd i gadw enaid y genedl yn fyw ydyw trwy ofalu bod ganddi wasg gref, annibynnol, a rhoddi i honno bob cefnogaeth a fo'n bosibl." Ddoe, Heddiw, Yfory, yw teitlau tair adran cyfrol Mr. James Griffiths ar bwnc Glo. Rhennir pob adran yn is-adrannau, ond ni ddodir rhif wrth y naill na'r llall. Yn yr adran ganol, Heddiw," cychwynnir gyda thraethu ar y diwydiant ar drothwy'r Rhyfel. Dichon mai'r adran fwyaf diddorol, er na ellir gwerthfawrogi honno heb y ddwy a ddaw o'i blaen, yw'r olaf yn y llyfr, ar Beth am Yfory?". iRhoddir ynddi raglen o welliannau y dylid eu cael ar fyrder, os mynnir, fel y dylid, codi safon bywyd y glowr. Dylai pob chwarelwr a masnachwr, a phob amaethwr a phob merch, yn arbennig