Welsh Journals

'Canu'r dafarn a'r gwersyll milwyr Cymreig a'r trefi cymysg,' yn Braslun o Hanes Llenyddiaeth Gymraeg (Caerdydd, 1932), 74-5. 4 Gramadegau'r Penceirddiaid, gol. G. J. Williams ac E. J. Jones (Caerdydd, 1934), 17. Awgryma'r triawd 'Tri pheth annweddys ar gerddor: ffrost, a gogangerdd, a chroessanaeth' (ibid., 135) fod ymffrost hefyd, o bosib, yn nodwedd ar ddiddanwch y Glêr is eu statws. 5 RP 1253-4. 6 Er mai'r Llyfr Coch yw ffynhonnell y pedwar copi arall o'r gerdd, nid dyma'r darlleniad a rydd y tair llawysgrif a welais i: nygarch a geir yn Llanstephan 133; nugarch ym Mheniarth 118 a NLW 4973. Awgryma'r cyflythreniad mai'r olaf sy'n gywir. Os enw lie yw'r Nugarch gellid cymharu afon Nug yng ngorllewin Clwyd; ar nug, nugiaw, yn golygu ysgwyd, siglo gw. BBCS, X, 38-9. Cyfeirir at Rhyd Nug yn Gwaith Llywarch ap Llywelyn, gol. Elin M. Jones a Nerys Ann Jones (Caerdydd, 1991), I. 128, a nodir (t.21): 'Y mae'r ffordd A543 o Bentrefoelas i Ddinbych yn croesi'r afon, ac efallai mai dyna safle Rhyd Nug.' 7 E.e. GDG 132.25; 64.42. Gweler trafodaeth Henry Lewis yn BBCS, II, 102-3, ac ymdriniaeth Gilbert Ruddock, 'Genau CrefyddaSerch', YB, X(1977), 230-56. 8 Oeuvres complètes de Rutebeuf, cyfrol II, gol. E. Faral a J. Bastin (Paris, 1960), LIII. 178-9. Ymdrinnir â'r pwnc gan Jan M. Kiolkowski, 'The Erotic Paternoster', Neuphilologische Mitteilungen, 88 (1987), 31-4. Yr un ergyd sydd i'r geiriau 'da gan ieuangc llon/Baderu mewn Bedw irion.' o gywydd serch o'r ddeunawfed ganrif o waith Rhys Jones o'r Blaenau (Geiriadur Prifysgol Cymru, d.g. paderu). 9 Canu Maswedd yr Oesoedd Canol, rhif 10; gweler trafodaeth Dafydd Johnston yn 'The Erotic Poetry of the Cywyddwyr', Cambridge Medieval Celtic Studies, 22 (Gaeaf 1991), 69-70. 10 Golygwyd y gerdd gan Dafydd H. Evans, 'Yr Ustus Llwyd a'r Swrcod', YB, XVII (1990), 63-92. Ceir y testun gwreiddiol yn y Llyfr Coch, RP 1364-5. 1 Gramadegau'r Penceirddiaid, 53. 12 Meirion Pennar, 'Dryll o Dystiolaeth am y Glêr', BBCS, XXVIII (1979), 411. 13 Le Roman de la rose, gol. Daniel Poirion (Paris, 1974), 11.13526-8. 14 La Messe des Oiseaux et le Dit des facobins et des Fremeneurs, gol. Jacques Ribard (Genefa, 1970). Ynglyn â'r berthynas rhwng y gerdd hon a GDG 122 gw. Rachel Bromwich, Aspects of the Poetry of Dafydd ap Gwilym (Caerdydd, 1986), 77-8. 15 Peniarth 49, gol. Thomas Parry (Caerdydd, 1929), rhif 5. Ar awduraeth y cywydd gw. GDG' clxxviii. 16 The OxfordBook of Welsh Verse, Gol. Thomas Parry (Rhydychen, 1962), rhif 61. 49-50. Trafodir y cywydd nodedig hwn yn ei gyd-destun Ewropeaidd gan Rachel Bromwich, op. cit., 78. 17 Cymharer sylwadau Dafydd Johnston, loc. cit., 77-8. 18 Cymh. 'gwawt adeilat' (RP 1260.35). 19 Gw. E. A. Armstrong, The Folklore of Birds (Llundain, 1958), 160-6. 20 Rhiannon Ifans, Sêrs a Rybana: Astudiaeth o'r Canu Gwasael (Llandysul, 1983), 139. Gweler eiphennodar'Hela'rDryw Bach' (tt. 136-49) a'r gweithiau a nodir yno, a tt.228-32 lie cymherir y dystiolaeth ryngwladol. 21 Ibid., 141. Wrth drafod yr arfer hwn awgryma Armstrong: 'dimly in the background may have been the notion that sexuality should have some place in festivities at the turn of the year.' (op. cit., 151). 22 GDG 125. 23-4; ceir enghraifft debyg yn GDG 61. 19-24. 23 Whitley Stokes (gol.), 'The Birth and Life of St. Moling', Revue Celtique, XXVII (1906), 302. Gan gyfeirio at ddefod hela'r dryw, a gysylltir yn Iwerddon a'r Nadolig, dywed Brian ó Cuív, 'we may suppose that the curse put into the mouth of St. Moling was an indication of some such practice being current in medieval times' ('Some Gaelic Traditions about the Wren', Éigse, XVIII (1980-81), 53).